KEPOINDONESIA.id - Dalam pelajaran bahasa Jawa, nembang salah satu materi yang wajib kita pelajari dari beberapa materi dalam pelajaran ini. Salah satu tembang yang pasti ada atau disarankan oleh Bapak/Ibu Guru ialah tembang Pucung atau Pocung. Tembang Pocung ini pasti menjadi salah satu tembang yang mewakili tembang-tembang yang lainnya. Pelajaran nembang sendiri tidaklah susah, malah sangat menyenangkan. Pucong sendiri merupakan tembang terakhir dalam urutan tembang macapat, yang memiliki makna perjalanan hidup manusia. Pocung ini berasal dari kata "pocong". Pocong sendiri merupakan ritual kematian setelah jasad dimandikan kemudian dibungkus oleh kain kafan yang disebut dipocong. Banyak sekali contoh-contoh tembang mocopat pucung ini, tidak hanya satu saja. Mulai dari yang memiliki makna nasehat, lingkungan, hewan, sampai pendidikan. Tembang ini sangat sederhana sampai-sampai jika kita mendengarkannya 2 sampai 3 kali saja dijamin akan langsung hafal. Tembang ini juga memiliki pesan bahwa ilmu yang baik pasti akan sangat berguna dan bermanfaat untuk diri sendiri ataupun orang lain. Salah satu hal terpenting dalam tembang macapat tidak lain dan tidak bukan yaitu Guru Gatra, Guru Lagu, dan Guru Wilangan. Berhubung saya baru pertama kali membahas tentang tembang macapat, jadi saya akan sedikit memberikan penjelasan tentang Guru Gatra, Guru Lagu, dan Guru Wilangan.Guru Gatra : Guru Gatra yaiku cacahing utawi jumlahing gatra ing tembang macapat Artinya: Jumlah baris dalam lagu macapatGuru Wilangan : Guru Wilangan yaiku cacahing wanda ing saben sagatra Artinya: Jumlah suku kata pada setiap barisGuru Lagu : Guru Lagu yaiku tibaning swara ing saben pungkasaning gatra Artinya: Jatuhnya suara vokal di setiap akhir baris. Guru Gatra, Guru Lagu, dan Guru Wilangan ini wajib kalian ketahui arti/pengertianya/tegese, karena sering sekali bahkan pasti muncul di soal-soal pelajaran bahasa Jawa. Jika sudah tau, mari kita lanjut ke pembahasan utamanya yaitu contoh tembang pucung. Jadi tembang pucung ini tidak hanya 1 saja. Karena jika kalian memiliki buku tentang tembang mocopat, buku tersebut sangatlah tebal sekali. Namun yang akan saya tulisnya yang saya tau-tau saja, beserta artinya walaupun tidak semuanya. Dadi uwong kudu sregep sing sinau,Ojo dho sembrana,Ilmu mesti migunani,Kanggo awak dewe bangsa lan negara.Cipteng kalbu lir sengseming wanodyayu,Yuwaneng bawana,Mangkana kancil andhelik,Nir ing kingkin wekasan suka ing driya. Murid iku wajib bekti lan mituhu,Pituturing dwija,Sabarang reh ngati ati, Tata krama empan papan katindakno. Yen sinau, ojo karo tura turu,Atine sing bungah,Supaya ngelmune becik,Lakonono kanggo uripmu kang mulya.Ngelmu iku kalakone kanthi laku,Lekase lawan kas,Tegese kas nyantosani,Setya budya pangekese dur angkara. Angkara gung neng angga anggung gumulung,Gegolonganira,Triloka lekeri kongsi,Yen den umbar ambabar dadi rubeda.Urip iku madep mantep lan mituhu,Jo padha sembrono,Nyembaho marang Kuasa,Manungsa mung ngunduhi wohing pakarti.Dadi bocah kudu sregep lan sinau,Ben ora rekasa,Sinaune ditenani,Yen wis sukses aja lali mring wong tuwa. Ngelmu iku kalakone kanthi laku,Lekase lawan kas,Tegese kas nyantosani,Setya budya pangekese dur angkara. Artinya: Ilmu itu dijalani dengan perbuatan,Dimulai dengan kemauan,Artinya kemauan yang menguatkan,Ketulusan budi pekerti adalah penakluk kejahatan.Angkara gung neng angga anggung gumulung,Gegolonganira,Triloka lekeri kongsi,Yen den umbar ambabar dadi rubeda.Artinya: Kejahatan besar di dalam tubuh kuat menggelora,Menyatu dengan diri sendiri,Menjangkau hingga tiga dunia,Jika dibiarkan akan berkembang menjadi bencana.Nora weruh rosing rasa kang rinuruh,Lumeketing angga,Anggere padha marsudi,Kana kene kaanane nora beda.Artinya: Tidak mendalami hakikat ilmu yang telah dicari,Padahal ilmu sejati telah berada di dalam jati diri,Asal selalu mau berusaha,Di sana maupun di sini ilmunya tidak berbeda.Shalat iku kewajiban ingkang laku,Lekase kat fajar,Ibadah kang pancen wajib,Shalat iku cagakke saka agama.Artinya: Shalat merupakan sebuah kewajiban yang dilakukan dengan sungguh-sungguh,Dimulai dari waktu terbit matahari,Ibadah merupakan sebuah kewajiban,Karena sholat itu adalah tiangnya agama.Untuk Guru Gatra atau jumlah baris/larik tembang Pocung ada 4 larik. Sedangkan untuk Guru Lagunya yaitu u, a, i, a. Dan untuk Guru Wilangannya adalah 12, 6, 8, 12. Nah itu dia sedikit penjelasan tentang tembang Pocung. Mulai dari Guru Gatra, Guru Wilangan, dan Guru Lagunya. Selain itu juga ada contoh serta arti dari tembang Pucung ini. Untuk jumlah dari tembang Mocopat ini sebenarnya ada 11 tembang, dan untuk ke-10 tembang lainnya akan saya bahas di postingan selanjutnya. 1. Maskumambang2. Mijil3. Kinanthi4. Sinom5. Asmarandana6. Gambuh7. Dhandhanggula8. Durma9. Pangkur10. Megatruh11. PucungSelain itu saya juga pernah membahas tentang bahasa Jawa, yaitu diantaranya kumpulan wewaler serta contoh iklan bahasa Jawa Ngoko dan Jawa Alus. Jadi kalian bisa langsung simak dan baca saja. Semoga bermanfaat dan kalian terbantu.
Tembang Pucung merupakan salah satu jenis tembang macapat. Selain memiliki watak jenaka, tembang Pucung juga dapat berisi tebak-tebakan (Cangkriman) dan banyak digunakan untuk memberi nasihat serta berbagai ajaran untuk manusia agar mampu membawa diri dalam mengarungi kehidupan secara harmonis lahir dan batin. Tebakan yang ada di tembang macapat Pucung (Cangkriman sinawung tembang Pucung) biasanya dimulai dengan kata-kata "Bapak Pucung". Berikut beberapa tebakan di tembang Pucung disertai jawaban Bapak pucung buntut dawa sirah gembung
Mbanterake swara
Lamun urip nganggo listrik
Munggah panggung saben ana adicara
Batangane : Microphone Bapak pucung mlungker mlungker dudu kalung
Manggonmu ing tangan
Jarum mlaku rina wengi
Ngembrug wektu si pucung kagungan guna
Batangane : Jam Tangan Bapak pucung renteng-renteng kaya kalung
Dawa kaya ula
Pencokanmu wesi miring
Sing disaba si pucung mung turut kutha
Batangane : Sepur
Bapak pucung bisa nggereng bisa mbengung
Ngambah jumantara
Kaya manuk rajawali
Wira-wiri nggawa barang lan manungsa
Batangane : Montor Mabur Bapak pucung tanpa untu darbe siyung
Badanira panjang
Tutukira pan pesagi
Dina-dina pucung nedha buntutira
Batangane : Sabuk/Setut Bapak pucung isih enom klambi gadhung
Yen wis rada tuwa
Si pucung klambine kuning
Tuwa pisan si pucung klambine abang
Batangane : Mlinjo Bapak pucung amung sirah lawan gembung
Padha kinunjara
Mati sajroning ngaurip
Mijil baka si pucung dadi dahana
Batangane : Penthol Korek Bapak pucung endi elor endi kidul
Laku tapa brata
Mung kepingin bisa malih
Dadi kupu si pucung wedharing tapa
Batangane : Enthung Bapak pucung dudu watu dudu gunung
Sabamu ing alas
Ngon-ingone sang bupati
Prapteng marga si pucung lembeyan grana
Batangane : Gajah Bapak pucung cangkemu madhep mendhuwur
Sabamu ing sendhang
Pencokanmu lambung kering
Prapteng wisma si pucung mutah kuwaya
Batangane : Klenthing/Jun Bapak pucung bunder-bunder saka pohung
Isi gula jawa
Dipangan sajak mirasa
Mung ing Jawa panganan iki kang ana
Batangane : Jemblem
Vidhiyo Cangkriman Bapak Pucung lan Batangane Bapak pucung laire tinitah bisu Lamun rinaketan Pinarsudi den temeni Mung sarana pinandeng wruh basanira Batangane : Layang/tulisan Bapak pucung rupane amemba gunung Tan ana kang tresna Kabeh uwong mesthi sengit Kang kanggonan den lus-elus tinangisan Batangane : Udun Bapak pucung maca nulis klawan ngetung Digegem diasta Kanggo matur klawan nguping Saben-saben si pucung dahare arta Batangane : Handphone Bapak pucung sasedulur ana pitu Tan ana kang padha Mati enem urip siji Dulur pitu tan nate urip barengan Batangane : Dina (hari) Bapak pucung putrane bapa lan biyung Nanging dudu kakang Dudu mbakyu dudu adhi lan batangen bapak pucung iku sapa Batangane : Aku dhewe Bapak pucung wujud mlungker kaya kalung Tangan papanira Nuduhake rina wengi Lamun mati bingung wektu sang bendara Batangane : Jam Tangan Bapak pucung gedhe dhuwur sikil bumbung Siyunge kang dawa Kuping amba mripat cilik Yen lumaku si pucung lembeyan grana Batangane : Gajah Bapak pucung saben dina tansah bingung Badanira panjang Tutukira pan pesagi Saben dina pucung nguntal buntutira Batangane : Sabuk Jieun kalimah tina kecap kecap ieu di handap! a. Balayar b. Perlambang c. Nyangharep d. Patingkoceak e. Tingjorowok. Leu di handap anu henteu kaasup kana dongeng babad, nyaeta. Palui manyasal umba arep,hadapi akan banjarmasinartikan dalam bahasa dayak ngaju. Jelaskan kontribusi kerajaan gunung sahilan bagi kemerdekaan republik indonesia. Anu bageur nu sarae budi nyarios teu songong nyiar elmu tara harese jeung sasama silih pikaasih ka sepuh ngabakti ka guru ngagugu kudu kumaha urang ka … Kata ganti nyak,sikam di pakai untuk berbicara kepada orang yang lebih ?. Dina sajak " jante arkidam" saha sabenerna jante arkidam teh?. Kecap-kecap ieu dihandap, pék larapkeun kana kalimah nepi ka ngahasilkeun (a) kalimah konotatif jeung (b) kalimah dénotatif. 1) kembangna 2) béntang 3 … Ridwan teu sakolah lantaran geuring eusian titik titik di handap ku kecap tanya. Saking dinten, wulan lan tahun sampun dipunlampahi, baru klinthing dereng sagedmanggihaken panggenanipun ki ajar salokantara. Malah sakmenika kendho m … |