beunghar ku barang titipan atawa ginding ku pakean batur
4
adigung adiguna
gede hulu, boga rasa leuwih ti batur, kaciri dina laku lampahna jeung omonganana
5
ngajul bulan ku asiwung = mesek kalapa ku jara
usaha anu mubadir, moal ngadatangkeun hasil asiwung; kapas nu geus diberesihan sikina, biasana dipake keur mayit nutupan liang-liangan
6
ngadu angklung di pasar
papaduan nguruskeun nu euweuh mangpaatna di hareupeun jalma loba
7
ngadu ngadu rajawisuna
mawakeun omongan si a ka si b jeung sabalikna, temahna si a jeung si b pasea, parerea omong
8
ngagulkeun payung butut
ngagulkeun luluhur sorangan
9
aya astana sajeungkal
anu mustahil oge oge bisa kajadian
10
aya jalan komo meuntas
eukeur mah aya maksud, turug turug aya pilantaraneun
11
aya bagja teu daulat
arek meunang bagja atawa kauntungan tapi teu tulus
12
aya peurah
aya komara, aya harega, aya pangaji
13
ayakan tara meunang kancra
nu bodo jeung nu pinter moal sarua darajatna jeung panghasilanana
14
akal koja
pinter dina kagorengan atawa kajahatan
15
mun teu ngakal moal ngakeul
mun teu usaha moal pinanggih jeung rejeki pibekeleun hirup
16
aku panggung
darehdeh jeung mere maweh, ngan hanjakal ku ieu aing asa pangpunjulna, pangbeungharna jste
17
aku aku angga
ngaku barang batur kalawan ngandung maksud hayang mibanda - ngaku baraya batur anu beunghar atawa jeneng, mamrih kahormatan atawa kauntungan
18
aki aki tujuh mulud
lalaki nu geus kolot pisan
19
alak paul
tempat anu lain dikieuna, ngeunaan jauhna jeung pisusaheunana
20
alak alak cumampaka
21
teu puguh alang ujurna
teu puguh entep seureuhna, teu beres lain kitu kuduna
22
alus panggung = alus laur hade ome
tegep dedeg pangadegna
23
ambek nyedek tanaga midek
ari napssu pohara gedena, ngan masih bisa meper diri
24
seukeut ambeu seukeut deuleu
loba mata-matana jeung pinter nyusud perkara (keur pagawean pulisi)
25
teu diambeuan
teu dipikarisi, teu dipikagimir
26
dipiamis buah gintung
disangka hade jeung bageur, tapi buktina goreng jeung jahat
27
anak merak kukuncungan
sipat-sipat nu aya di anak, babakuna nu hadena, sasarina loba anu diturunkeun ku kolotna
28
anak puputon
anak nu kacida didama-damana, nu pohara dipikanyaah
29
anjing ngagogogan kalong
mikahayang nu lain lain, nu pamohalan pilaksanaeun
30
nulungan anjing kadempet
nulungan jelema nu teu boga pisan rasa tumarima
31
beuteung anjingeun
ngeunaan ka jelema nu beuteungna cara/siga beuteung anjing
32
tikoro andon peso
ngdeukeutan jelema nu bakal ngahukum atawa nganyenyeri ka diri urang
33
paanteur anteur julang
silih anteur nepi ka aya dua tilu kalina
34
aub payung, sabet panon, sabasoba
wewengkon, ngeunaan tanah
35
ngadaweung ngabangbang areuy
pohara nineungna kana jaman nu geus kasorang nepi ka matak waas pacampur jeung sedih
36
ari umur tunggang gunung, angen angen pecat sawed
ari umur geus kolot tapi hate ngongoraeun keneh
37
asa ditonjok congcot
meunang kabungah nu gede, anu saenyana teu diarep arep
38
asa nanggeuy endog beubeureumna
kacida nyaahna
39
asa potong leungeun katuhu
leungiteun jalma nu pohara hade gawena
40
nu asih dipulang sengit, nu haat dipulang moha
nu hade jeung loba jasana ka diri urang, dinyenyeri ku urang, ku omongan atawa ku kalakuan anu goreng
41
ngaliarkeun taleus ateul
ngabeja bejakeun kagorengan atawa kajahatan batur
42
ati mungkir beungeut nyinghareup
palsu, siga sono, tapi henteu. siga suka, tapi henteu, siga nyaah tapi hanteu
43
ngawur kasintu, nyieuhkeun hayam
ngaraeh jeung darehdeh ka deungeun, sabab hayang kapuji, tapi teu nolih jeung nyapirakeun ka dulur atawa ka baraya sorangan
44
sentak badakeun
teu ceehan dina gawe, mimiti pohara getolna, tapi beuki lila beuki ngedul nu tungtungna teh diantep teu dipigawe pisan
45
belang bayah gindi pikir
boga pikiran goreng ka papada kawula
46
baleg tampele
ari rasa tresna ka lalaki geus aya, ngan lamun papanggih jeung jelemana gede keneh kaera
47
bali geusan ngajadi
tempat dilahirkeun
48
balung kulit kotok meuting
teu eureun eureun nyeri hate ti baheula nepi ka kiwari
49
balungbang timur, caang bulan opat belas, jalan gede sasapuan
beak karep ku rido jeung beresih hate
50
banda tatalang raga
lamun urang papanggih jeung karerepet, gering upaman, euweuh halangan urang ngajual barang nu aya pikeun ngabela diri, meuli ubar sangkan waras
51
kurung batok
teu resep nyanyabaan, ni'mat cicing diimah bae
52
ulah kabawa ku sakabakaba
ulah kabawa ku nu teu puguh, maksudna : kabawa jurig, dedemit
53
ambekna sakulit bawang
gampang pisan ambek, jeung mun geus ambek teu reureuh sakeudeung
54
nginjing sila, bengkok sembah
goreng hate, teu satia ka anu jadi pamingpin atawa dunungan
55
bengkung ngariung bongkok ngaronyok
babarengan sok sanajan dina hina, rugi, atawa cilaka
56
totopong heureut dibeber beber, tangtu soeh
nyukupan ku pangala nu sakitu saeutikna, tangtu bae matak jadi susah, lamun rejeki atawa pangala saeutik, ari keperluan jeung pangaluaran anu sakitu lobana
57
jauh ka bedug
dusun,bodo, euweuh kanyaho
58
kuer nuju bentang surem
keur sue,atawa tiis badan, lamun guna tani ku hama, lamun dagang terusterusan rugi bae
59
teu mais teu meuleum
teu aya patalina pisan, teu pipilueun
60
kandel kulit beungeut
euweuh kaera
61
mindingan beungeut ku saweuy
ari hate goreng, ngan budi parangi marahmay, perluna pikeun mindingan hate nu goreng tea maksudna supaya ulah kaciri tea
62
ulah beunghar memeh boga
ulah adigung nyeta nyeta anu beunghar, turtaning henteu atawa tacan boga pakaya
pohara narimakeunana kana pitulung, ngan teu kawasa ngedalkeun ku lisan atawa tulisan, anging gusti nu ningali
64
lain ku tulang munding kabeureuyan mah, ku cucuk peda
arek cilaka mah ku kasalahan anu leutik oge bisa, teu kudu ku kasalahan anu gede bae
65
beureum paneureuy = seuseut batan neureuy keueus
hese pisan, seuseut seuat ngahasilkeun maksud
66
teu nyaho di alif bingkeng
bodo teu bisa maca-maca acan, da teu sakola
67
beurat birit
hese jeung sungkan dititah
68
hampang birit
gampang jeung adekan dititah
69
ngusap birit, bari indit
kulantaran ambek nyedek atawa era paraa, leos bae indit, teu amit heula ka anu araya didinya
70
biwir nyiru rombengeun
resep mukakeun rasiah sorangan atawa rasiah batur
71
biwir sambung lemek, suku sambung lengkah
henteu milu milu kana tanggung ajwabna mah, ieu mah ngan saukur mangnepikeun dumeh jadi utusan, ngemban timbalan tinu lian
72
bobo sapanon carang sapakan
aya kuciwana, lantaran aya kakuranganana atawa karuksakanana
73
mobok manggih gorowong
meunang jalan pikeun ngalaksanakeun kahayang
74
bobor karahayuan
henteu rahayu, henteu salamet, meunang kacilakaan atawa tiwas
75
kawas lauk asup kana bubu
gampang meunangna jeung asup kana hiji pagawean, tapi hese kaluarna jeung negcagkeunana eta pagawean (masalah)
76
naheun bubu pahareup hareup
dina pangabutuh silih injeuman duit
77
ngabudi ucing
teu wani nembongkeun atawa ngedalkeun kahayang atawa kadeudeuh
78
cara bueuk meunang mabuk
ngeluk bae, teu lemek teu carek, euweuh hojah, euweuh karep, euweuh kahayang sabab era tawa sieun
79
buluan belut, jangjangan oray
pamohalan kajadian
80
ciri sabumi cara sadesa
beda tempatna, beda deui adat jeung kabiasaanana
81
bungbulang tunda / tunda talatah
lamun dititah tara sok pek ku maneh, tapi sok nitah deui ka batur
82
sabuni buni anu ngising
sanajan dibunian atawa disumputkeun oge ari laku lampah anu goreng mah awal akhir sok kudu kanyahoan bae
83
ngodok liang buntu
hese cape taya gawe, susah payah taya guna, sanajan tihothat oge moal atawa henteu beubeunangan
84
hayang untung jadi buntung
teu papanggih ari jeung kauntungan mah, papanggih soteh jeung karugian anu sama sakali henteu diarep arep
85
buntut kasiran
koret, medit, ngeupeul, tara pisan daek barangbere
86
nyolok mata buncelik
nganyenyeri, ngahina atawa ngawiwirang di hareupeunana
87
bur beureum bur hideung, hurung nagtung siang leumpang
ginding, loba pakean anu aralus dipake
88
buburuh nyatu diupah beas
nyiar pangarti tur diburuhan atawa digajih
89
buruk buruk papan jati
ka sobat atawa ka baraya mah sok hayang ngahampura bae lamun aya kasalahan teh
90
lauk buruk milu mijah = piritan milu endogan
pipilueun kana hiji kalakuan ku lantaran kabawakeun ku batur, henteu kalawan kahayang sorangan, nepi ka goreng katenjona
91
nu burung diangklungan, nu edan dikendangan
ngahaminan omongan atawa carita batur, sanajan ceuk hate sorangan eta omongan atawa carita teh salah
92
teu ngalarung nu burung, teu nyesakeun nu edan
ngalajur nafsu ka awewe, ka anu halal jeung anu haram oge disaruakeun bae
93
leutik burih
euweuh kawani
94
teu busik bulu salambar
teu rogreg rogreg, malah unggul dina juritna
95
bonteng ngalawan kadu
nu leutik ngalawan nu gede
96
nu borok dirorojok = nu titeuleum disimbeuhan
nu keur susah ditambah kasusahanana, nu keur nyeri ditambah kanyerina
97
daek macok embung dipacok
daek ngarah kana rejeki atawa pakaya batur, tapi diarah rejekina atawa pakayana ku batur mah embung
98
dagang oncom rancatan emas
ari modalna gede kacida, nagn batina anu diarah kacida leutikna
99
pait daging pahang tulang
cageur teu keuna ku panyakit naon bae
100
dah bawang dah kapas
tah barangna tah duitna
101
nyeungeut damar di suhunan
mintonkeun kakayaan, atawa barangbere supaya dipuji
102
caang bulan dadamaran
migawe nu kurang mangfaat
103
disakompet daunkeun, dihurun suluh
dihijikeun bae, disaruakeun bae, teu dibeda beda
104
nyieun catur taya dapur
nganggit hiji dongeng nu teu aya galurna
105
deugdeug tanjeuran
pada ngadeugdeug, pada nongton, sabab jadi tongtonan kulantaran pinter dina kasenian
106
deukeut deukeut anak taleus
ari imahna mah puguh padeukeut, ngan hanjakal teu nyaho tibareto yen baraya
107
ngadeupaan lincar
ngadeukeutan anu keur sidekah atawa kariaan, supaya katenjo ku anu boga imah jeung diajak dahar
108
dihin pinasti, anyar pinanggih
baheula ditangtukeunana, ngan kakara ayeuna kalakonanana atawa kapanggihna
109
teu didingding kelir
teu dibuni buni, ditembrakeun bae, teu dirasiahkeun
110
paluhur luhur diuk
pagede gede kauntungan dina nyiar kipayah
111
jabung tumalapung sabda tumapalang
milu nyaritakeun hiji perkara sakapeung nempasan omongan batur, nyeta nyeta siga nu nyaho, padahal teu nyaho nanaon
112
jadi maung malang
jadi panghalang, ngeunaan ka lalaki nu ngahalangan pijodoeun hiji awewe
113
jadi senen kalemekan
mindeng dicaritakeun batur
114
jadi sabiwir hiji
jadi carita jalma loba
115
ulah tiis tiis jahe
kudu iatna, kudu cingceung
116
loba teuing jaksa
loba teuing anu pinter nu ngatur jeung mapatahan, balukarna matak bingung nu dipapatahan
117
aya jalan komo meuntas
aya lantaran anu diarep arep ti tadina nepi ka maksud urang gancang kalaksanakeun
118
jaman cacing dua saduit
jaman baheula pisan
119
jauh ka bedug anggang ka dayeuh
dusun, teu nyaho di tata-titi, tidak tanduk, suba sita, duduga jeung peryoga
120
meuli teri meunang japuh = nyair hurang meunang kancra
kalawan teu disangka sangka meunang milik, darajat atawa kauntungan anu leuwih gede
121
sereg di panto logor di liang jarum
nyingkahan hirup kumbuh jelema loba, sabab loba dosa, loba kasieun jeung kaera, betahna dinu suni nu teu aya jelema
122
jati kasilih ku junti
pribumi kaeehkeun ku urang asing
123
jawadah tutung biritna, sacarana sacarana
unggal bangsa beda adat jeung kabiasaanana
124
jejer pasar
lumrah bae, mun ka lalaki, kasep henteu, goreng henteu
125
jegjeg ceker
cape kulantaran leumpang ka dieu ka dieu
126
leuleus jeujeur liat tali
pohara adilna, dina mutus hiji perkara tara beurat sabeulah, jeung loba pertimbanganana
127
jeung leweh mah mending waleh
leuwih hade wakca balaka ngedalkeun kahayang ti batan ngandung kabingung teu wani pok nyarita
128
nyieun pucuk ti girang
pangheulana neangan piaseaeun
129
asa dijual payu
ngungun dumeh nyorangan di panyabaan, jauh ti indung bapa
130
moal neangan jurig teu kadeuleu
arek nyekel jelema nu aya bae, moal neangan jelema nu euweuh
131
cara jogjog mondok
carekcok bae, mani gandeng naker
132
jogjog neureuy buah loa
mikarep ka anu lain babad
133
dogdog pangrewong
bantuan abu euweuh hartina, dina teu aya oge teu naon naon
134
dogong dogong tulak cau, geus gede dituar batur
ngantian jeung mahugi parawan ti keur leutik keneh, sugan diparengkeun ku nu kawasa jadi pipamajikaneun, na ari geus gede dikawin batur, atuh hese cape taya gawe
135
dosa salaput hulu
kacida loba dosana
136
Dulang tinande
Awewe mah nurutkeun bae, kumaha diaturna jeung diparentahna ku nu jadi salaki
137
Duum tinggi
Ngabagikeun naon naon henteu kalawan adil aya nu loba, aya bu saeutik
138
Ulah muragkeun duwegan ti luhur
Masing nyaah kana rejeki meunang hese cape ladang kesang, pacuan arek dimonyah monyah
139
Elmu ajug,
Pinter ari mapatahan batur mah, tapi prak ku sorangan henteu
140
Elmu sapi
Samiuk (ngahiji) kana kagorengan
141
Elmu tumbila
Nu boga imah ngarugikeun ka tatamu
142
Elok bangkong
Nuju sakarat, ngan kari tunggu dawuh bae
143
Endog sapatarangan, peupeus hiji, peupeus kabeh
Kasusah atawa karerepet anu tumiba ka dulur, baraya atawa sobat, balukarna ngabingungkeun atawa nyusahkeun ka sarerea
144
Endog tara megar kabeh
Najan saindung sabapa hneteu sarua milikna, rejekina atawa darajatna
145
Kawas hayan keur endogan
Ciling cingcat bae, teu bisa cicing
146
Piit ngeundeuk ngeundeuk pasir
Mikarep kaanu lain babadna, tangtu moal kasorang
147
Nangkeup mawa eunyeuh
Mawa cilaka ka jelema anu dipentaan tulung jeung geus nulungan ka urang
148
Cara gaang katincak
Anu tadina rame kacida, ayeuna mah jadi jempling pisan
149
Galehgeh gado
Darehdeh tapi henteu terus kana hate
150
Jauh jauh panjang gagang
Hanas jauh jauh oge dijugjug, ngan hanjakal ku teu hasil
151
Sagalak galakna macan taru nyatu anakna
Sanajan pohara bengisna nu jadi indung-bapa, umuna tara tega ka anu jadi anak
152
Ngagandong kejo susah nyatu
Loba ari titaheun mah boh anak boh bujang ngan hanjakal ku hese nitah, euweuh nu daekeun ari dititah teh
153
Gancang pincang
Kulantaran digawena buru buru jeung kurang ati ati hasilna teh teu nyugemakeun
154
Gantung denge
Hanteu terus bisa ngadengekeun hiji perkara jeung pohara hayangna neruskeun ngadengekeun
155
Gantung teureuyeun
Hanteu terus daharna sabab dahareunana geus beak atawa daharna kapaksa kudu eureun heula ku lantaran aya dahareun nu didagoan
157
Ulah unggut kalinduan ulah gedag kaanginan
Ulah kagoda, ulah kaganggu atawa kabengbat ku rypa rupa, lamun urang keur nyanghareupan hiji maksud anu hade
158
Ngagedag bari mulungan
Nanyakeun hiji perkara ka batur anu urang tacan nyaho, tapi embung kanyahoan yen urang tacan nyaho, kulantaran kitu api api geus nyaho bae
159
Gede gunung pananggeuhan
Adigung kulanatran boga kolot atawa baraya baleunghar ataw jareneng
160
Gede gede kayu randu, dipakeke pamikul bengkung, dipake lincar sok anggang, dipake pancir ngajedig
Ngeunaan ka jelema anu jangkung ahrelung tur dedeg ngan hanjakal gawena jeung karajinanana goreng
161
Nyalindung ka gelung
Milu hirup ka pamajikan anu loba pakayana
162
Legok tapak genteng kadek
Loba luangna pangalamanana jeung kanyahona
163
Geulis sisi, laur gunung, sonagar huma
Ari rupa mah tegep ngan dangong dusun meledug
164
Gindi pikir belang bayah
Goreng hate, dolim, julig , dengki
165
Ginding kakampis
Ari pake mah ginding ngan duit teu boga
156
Nyium bari ngegel
1. Omongannana hade ngan hate jeung maksudna goreng 2. salakina dipisobat ari pamjikanana dibogohan atawa sabalikna
166
Dipiamis buah gintung
Disangka hade jeung bageur tapi buktina goreng jeung jahat
167
Pagirang girang tampian
Paunggul unggul nyiar rejeki, teu daek silih seblokan
168
Giri lungsi tanpa hina
Nu luhur jeung nu handap sarua bae ulah dihina
169
Anjing ngagogogan kalong
Mikahayang nu moal baka; kasorang
170
Hade gogog hade tagog
Hade basa jeung hade tingkah lakuna
171
Nya ngagogog nya mantog
Nya nitah ka batur nya prak kumanehna
172
Goong saba karia
Datang sorangan ka anu keur kariaan sanajan hanteu di ondang, maksudna hayang dititah gawe sangkan seubeuh baranghakan
173
Mobok manggih gorowong
Aya lantaran pikeun ngalaksanakeun kahayang anu henteu gampang pihasileun
174
Teu gugur teu angin
Samemeh kajadian naon naon, teu aya pisan beja, lantaran atawa ciciren
175
Gunung tanpa tutugan, sagara tanpa tepi
Euweuh anggeusna, euweuh beakna
176
Gurat batu
Pageuh kana jangji
177
Taya halodo panyadapan
Terus bae digelendeng atawa dicarekan
178
Hambur bacot murah congcot
Goreng sungutna jeung sok mindeng nyarekan deuih tapi berehan sok daek barangbere dahareun
179
Handap lanyap
Handap asor, daek ngahprmat ka batur, tapi boga hate luhur, tungtungna sok ngunghak jeung kurang ajar, temahna batur loba nu teu resepeun
180
Hirup nuhun paeh dirampes
Rido pisan pasrah pisan, teu boga kahayang naon naon
181
Hapa hapa ge ranggeuyan
Miskin miskin oge da boga salaki nu ngurus jeung nangtayungan
182
Harewos bojong
Harewos anu cukup tarikna, nepi kadenge ku jelema anu deukeut kalawan tetela pisan
183
Getas harupateun, pinggeus harepan
Gampang pisan nyalahkeun atawa ngahukum ka batur
184
Harus omong batan goong
Beja teh sasarina sok gampang jeung gancang nerekab, kulantaran umuna sok pabeja beja
185
Hejo tihang
Resep jeung remen gunta ganti imah tempat atawa pagawean
186
Herang herang kari mata, teuas teuas kari bincurang
Bareto mah beunghar ayeuna kari miskina
187
Herang caina beunang laukna
Nu dipikahayang bisa laksana tur teu nganyenyeri batur
188
Saherang herangna cai beas
Galibna hate teh hese pisan beresihna ka jelema anu geus bukti tas nganyernyeri ka urang
189
Hanteu gedag bulu salambar
Hanteu sieun atawa gimir saeutik eutik acan
190
Heueuh heueuh bueuk
Nyatujuan ari diluar mah, ngan bae henteu terus jeung hatena
191
Nyieun heuleur jeroeun huma
Henteu raket jeung dulur pahare hare bae
192
Heurin ku letah
Hayang jeung perlu ngabejakeun hiji perkara, ngan sieun pok kulantaran loba karisi/ karempan
193
Kahieuman bangkong
Ku ayana barang titipan di urang, urang teh nepi ka jiga beunghar katenjona ku batur mah padahal miskin teu boga nanaon
194
Inggis manan maut hinis, rempan batan mesat gobang
Inggis jeung paur kabina bina
195
Haripeut ku teuteureuyeun
Gancang atoh dina meunangna rejeki, boh dahareun boh duit kalawan teu ngingetkeun balukarna ieu teh rejeki halal atawa haram
196
Teui hir teu walahir, teu kakak, teu caladi teu aro aro acan
Teu baraya, teu kaka, teu adi teu alo alo acan. Deungeun deungeun tulen
197
Hirup dinuhun paeh dirampes
Pasrah pisan, rido pisan teu boga kahayang naon naon
198
Hirup ku panyukup gede ku pamere
Hirup samahi mahi ku pamere batur bae, sabab teu purun hojah sorangan dina enggoning nyiar kipayah
199
Hirup ulah manggih tungtung, paeh ulah manggih beja
Kudu bageur kudu hade laku lampah supaya alus kacaritakeunana
200
Hulu dugul dihihidan
Nu keur senang tambang senang, nu keur untung tambah untung
201
Nyanghulu kajarian
Ngawula ka jelema anu sahandapeun harkatna atawa pangartina
202
Hunyur nandean gunung
Nyaruaan ka jelema saluhureun harkatna atawa pangabogana
203
Nya di hurang nya dikeuyeup
Di unggal jelema oge taya bedana, sarua bae, mungguhing wiwirang atawa katugenah hate mah boh di menak boh disomah sarua bae
204
Hurung nangtung siang leumpang
Ginding karana make papakean atawa perhiasan anu aralus
205
Ilang along margahina, katinggang pangpung dilebok maung, rambutna salambar, getihna satetes, ambekanana sadami, agamana darigamana, kaula nyerenkeun
Masrahkeun sagalagalana hadena gorengna, bagja cilakana (biasana sok dipake dina seserahan)
206
Teu nginjeum ceuli teu nginjeum mata.
Ngadenge jeung nenjo sorangan lain cenah jeung baruk.
207
Indung lembu bapa banteng
Ti indung jeung bapa turunan menak jeung beunghar.
208
Inggis batan maut hinis
Pohara risina, pohara paurna.
209
Ipis kulit beungeut.
Gede kaera.
210
Pakotrek iteuk.
Laki rabi ti ngongora napi kakolot pisan, pada pada geus jadi aki-aki nini-nini.
211
Iwak nangtang sujen.
Wani nyorang picilakaeun, pibalaieun atawa pibahayaeun.
212
Miyuni hayam kabiri.
Leutik burih babari sumerah eleh atawa lalaki nu babari sumerah ka awewe.
213
Legok tapak genteng kadek.
Loba luangna, loba pangalamanana.
214
Ngadek sacekn, nilas saplasna.
Ngomong/nyarita anu teu dileuwihan atawa dikurangan.
215
Kajeun panas tonggong asal tiis beuteung.
Kajeun teuing cape gawe asal bisa dahar kalawan cukup.
216
Ginding kakampis
Ari pake mah ginding, ngan duit teu boga.
217
Ngarep ngarep kalangkang heulang.
Ngarep ngarep hiji perkara anu kacida banggana jeung sudah pihasileunana.
218
Kalapa bijil ti cungap.
Ngucah ngaceh rasiah sorangan anu matak cilaka.
219
Mere langgir kalieun.
Mere naon naon anu bisa jadi aya pisusaheunana atawa pibahlaeunana.
220
Kai teu kalis ku angin.
Unggal jelema awal ahir tangtu bakal pinanggih jeung kasusahan.
221
Tinggar kalongeun.
Teu sieun atawa teu nurut kulantaran remen teuing digelendeng atawa dicarekan.
Ngarep ngraep nu pamohalan bakal kasorang atawa kajadian.
224
Buntut kasiran.
Koret.
225
Cikaracak ninggang batu laun laun jadi legok.
Najan bodo asal leukeun diajarna lila lila oge tangtu bisa.
226
Kawas kacang ninggang kajang.
Ngomongna tarik tur gancang, biasana ngeunaan ka awewe nu keur ngambek bari nyarekan.
227
Kejo asak angeun datang.
Sapagodos jeung maksud urang, atuh teu talangke deui harita keneh dilaksanakeun.
228
Ulah cara ka kembang malati kudu cara ka picung.
Ulah sok bosenan ari ka pamajikan teh, hadena mah ti keur ngora keneh nepi ka geus kolot teh, lain beuki lila beuki bosen tapi kudu beuki lila beuki welas asih.
229
Nu edan dikendangan, nu burung diangklungan.
Ngahamina carita tukang wadul.
230
Sakecap kadua gobang.
Gampang ngambek jeung gampang ngadek deuih.
231
Ninggang kekecrak.
Keur mah goreng rupana, goreng laku lampahna deuih.
232
Ngeupeul ngahuapan maneh.
Lungas lengis mikawelas mikaasih ka diri sorangan, supaya batur welaseun jeung nulungan ka urang.
233
Keur meujeuhna bilatung dulang.
Laleutik keneh pisan keur meujeuhna bareuki dahar.
234
Keur meujeuhna hejo lembok rambay carita.
Keur meujeuhna loba pakaya jeung loba rejeki.
235
Sakririciking duit sakocopoking bogo.
Naon bae anu matak narik kana hate urang.
236
Kiruh ti girang kiruh ka hilir
Lamun anu di luhruna teu balageur jeung teu balener, tangtu nu dihandapna oge milu teu bener milu teu bageur.
237
Kiceupna sabedug sakali.
Pohara lungguhna.
238
Ngodok liang jero.
Teu hasil enggoning nyiar rejeki, kaditu kadieu luput bae.
239
teu beunang dikoet kunu keked.
Teuing ku koret, tara pisan tutulung ka nu butuh tatalang ka nu susah.
240
Kokoro manggih mulud puasa manggih lebaran.
Anu samumur umur miskin tuluy dina hiji waktu pinanggih jeung kamulyaan atawa rejeki anu gede, sasarina sok kacemekanana nepi ka siga mangpang meungpeung.
241
Kokoro Nyoso, malarat rosa, lebaran teu meuncit hayam.
Kacida miskina.
242
Pipilih meunang nu leuwih koceplak meunang nu pecak.
Milih kalawan ati ati pisan ku lantaran hayang meunang nu leuwih hade, ngan ahirna meunang nu leuwih goreng.
Sumerah, masrahkeun diri rek dibeureum rek dihideung kari kumaha didinya bae, dina rumasa geus salah atawa rumasa boga dosa.
371
Asa nyanghulu ka jarian.
Ngawula ka anu sahandapeun umur pangarti atawa pangalaman.
372
Titip diri sangsang badan
Mihapekeun maneh.
373
sangsara di geusan betah.
Teuing ku miskin, teu boga naon naon pisan kulantaran geus embung digawe nyiar kipayah. Anehna the ari hirup mah hayang keneh.
374
Budi santri, legeg lebe, ari lampah euwah euwah.
Ari laku lampah mah kawas santri tapi sok ceceremed.
375
Langsung saur bahe carek.
Sok gampang ngagelendeng atawa nyarekan.
376
Nete semplek nincak semplak.
Ninggang dina salah jeung rugi bae, turug turug kasusah nambahan deuih.
377
Sereg dibuana logor diliang jarum.
Kulantaran loba kasalahan atawa dosa, embung cicing di nu rame, sabab sieun, karesepna the di nu suni, nu euweuh jelema.
378
Seuneu hurung cai caah.
Keur ambek, keur amarah, keur napsu.
379
Nyeungeut damar di suhunan
Kulantaran pupujieun ari ka deungeun mah darehdeh jeung mere maweh, tapi ari kabaraya atawa ka dulur sorangan mah sabalikna haseum budi jeung koret deuih.
380
Nyeungseurikeun upih ragrag.
Akey akeyan nyeungseurikeun batur, dumeh buuk geus bodas huntu geus ompong, tonggong geus bengkung turtaning ieu the kahareup mah ku urang sarerea bakal kasorang.
381
Seuseut batan neureuy keueus.
Hese pisan.
382
Hurung nagtung siang leumpang.
Eukeur mang beunghar loba pakean anu aralus turug turug resep ngaginding.
383
Nyiar batuk piaraheun.
Nyiar pigujrudeun, pipaseaeun.
384
Teu dipiceun sasieur.
Sarua pisan teu aya bedana saeutik eutik acan
385
Aya di sihung maung.
Kulantaran loba kawawuh gegeden dina aya karerepet atawa kaperluan penting gampang naker meunang pitulungna.
406
Kawas nanggeuy endog beubeureumna.
Nyaah teu aya wates wangena, balukarna paur bae nu aya teh, bisi jelema anu dipikanyaah tea pinanggih jeung kasusahan.
407
Nangtung kariung ngadeg karageman.
Ngariung rarageman ngabadamikeun hiji perkara.
408
Nu tani kari daki, nu dagang kari hutang.
Nu tani jeung nu dagang sarua ripuhna, euweuh nu mulya.
409
Nyuhunkeun bobot pangayon timbang taraju.
Menta pangampura jeung menta timbangan da geus puguh rumasa ari salah jeung dosa mah.
410
Teu ditari teu ditakon.
Teu dipalire diantep bae, teu ditanya tanya acan.
411
Ditangtang ditengteng dijieun bonteng sapasi.
Dialak ilik lantaran dianggap aneh.
412
Nepakeun jurig pateuh.
Puguh urang nu goreng tapi kagorengan urang teh ditamplokeun ka batur sangkan urang sorangan salamet.
413
Nete taraje, nincak hambalan.
Kudu merenah, lamun aya uruskeuneun teh urang kudu datang ka nu handap heula, kakara terus kaluhur.
414
Nete semplek nincak semplak.
Kieu salah kitu salah.
415
Katempuhan buntut maung.
Batur anu salahna atawa anu boga dosana, tapi urang anu kudu nyanghareupan balukarna.
416
Nepak cai malar ceret
Ngomongkeun jeung ngagogoreng batur, supaya batur teh ragrag ngarana jeung kawentar kagorenganana.
417
Neukteuk mari anggeus, rokrok pondokeun peunggas harupateun.
Heuras hatena teu sabar dina nyanghareupan rupa rupa kasusahan jeung babari luluasan.
418
Neundeun piheuleut nunda picela.
Neangan pilantaraneun supaya jadi goreng supaya temahna papisahan teu ngahiji deui.
419
Jogjog neureuy buah loa.
Milampah anu moal pihasileun.
420
Teu jauh ti tihang juru teu anggang ti tihang tengah.
Nya goreng rupana nya goreng kalakuanana sok daek pulang paling.
431
Katumbukan catur kadatangan carita.
Loba anu embung sabab ngagedekeun jeung ngagugulukeun panyerewedan.
432
Kaceluk ak awun awun kawentar ka janapria, kakoncara ka mancanagara
Kawentas pisan, kawentar kamana mana
433
Saherang herangna cibeas, moal herang cara cisumur.
Sasarina lamun geus aya pacengkadan sok tara hade deui cara bareto samemeh aya pacengkadan
434
Cikaracak ninggang batu laun laun jadi legok.
Ku dileukeunan mah sakumaha hesena ge lila laila jadi bisa.
435
Cicing dina sihung maung.
Nganjrek di jelema anu nyusahkeun atawa bakal nyilakakeun ka diri urang.
436
Clik putih clak herang
Kaluar tian ahte anu beresih, rido pisan, teu aya geuneuk maleukmeuk.
437
Nyokot lesot ngeumbing porot
Teu aya usaha anu ngahasilkeun.
438
Nyolok mata buncelik.
Nganyenyeri ka batur ku omongan atawa ku laku lampah goreng di hareupeunana.
439
Congo congo ku amis, mun rek mais oge puhuna.
Kumaha arek bageurna dinu ajdi anak, lamun bapana henteu bageur.
440
Kawas cucurut kaibunan
Ngeunaan ka jelema anu matak sareukseuk panon.
441
Nuju hirup ninggang wirahma
Ngeunaan ka jelema anu keur alus milik.
442
Tugur tundang cuntang gantang
Ngajalankeun pagawean pikeun Nagara, babakti ka nagara
443
Tunggul sirungan, catang supaan.
Aya kajadian anu goreng atawa matak teu genah ahirna.
444
Kajeun pait tungtung amis manan amis tungtung pait.
Tibatan ahirna matak susah, leuwih hade dicaritakeun ti heula naon anu matak pisusaheunana.
445
Bilih aya tutus bengkung.
Bisi salah pokpokanana.
446
Noong ka kolong
Leutik hate, leutik pangharepan.
447
Kawas wayang pangsisina.
Ngeunaan ka jelema , goreng rupana.
448
Nyukcruk walungan mapay mapay wahangan.
Kalawan taliti pisan nalungtik luluhur, imeut pisan pancakakina.
449
Waspada permana tingal
Bisa nyaho kana naon naon anu bakal kajadian
450
Teu wawuh wuwuh pajauh, teu loma tambah paanggang.
Sing wawuh tur sing loma sabab balukarna alus pisan.
386
Jati kasilih ku junti.
Pribumi kaelehkeun ku semah (urang asing), upamana dina nyiar kipayah.
387
Cara simeut hiris, tai kana beuheung beuheung.
Pohara bodona, beunang dibobodo atawa ditipu ku batur.
388
Nyiuk cai ku ayakan
Pagawean nu mubadir, moal ngahasilkeun naon naon.
389
Kawas nu mulangkeun panyiraman.
Sok nu lain lain, jeung hese ngayakeunana nu dipikayang ku jelema nu tereh ajal, kahayangna sabisabisa kudu dicumponan bae, sanajan matak ngarepotkeun ka ahlina/ kulawargana.
390
Kawas siraru jadi.
Pabaliut ku tina lobana, ngeunaan ka jelema.
391
Ka luhur teu sirungan kahandap teu akaran
Jelema nu jahat, julig jeung dengki mah moal jamuga, moal aya kamajuan boh ngeunaan pangkat, boh rejeki.
392
Sirung ngaliwatan tunggul
Darajat atawa milik anak ngaliwatan bapa
393
Sosoroh ngadon kojor
Kikiriman ku lantaran aya pangarahan tapi boro boro meunang kauntungan, kalahka meunang wiwirang jeung karugian.
394
Nyuhun nanggung ngelek ngegel
Rebo pisan, babawaanana loba naker.
395
Bluk nyuuh blak nangkarak.
Kabina bina rajina dina enggoning nyiar kipayah.
396
Ari diarah supana, kudu dipiara catangna
Naon bae nu mere hasil ka urang kudu diurus bener bener.
397
Deukeut deukeut anak taleus.
Ari imah puguh oge padeukeut ngan hanjakal hanteu nyaho ti bareto, yen eta the baraya.
398
Ngaliarkeun taeus ateul.
Ngucah ngaceh perkara atawa rasiah batur anu matak ribut jeung teu ngeunah ka sarerea.
399
Seukeut tambang manan gobang.
Sakumaha gagahna wanina jeung ngalawana oge jalma jahat mah awal ahir tangtu katangkep pulisi.
400
Tamiang meulit ka bitis.
Meunang wirang ku lantaran ngucah ngaceh rasiah batur.
401
Pagirang girang tampian.
Paunggul unggul dina neangan pangupa jiwa.
402
Pida cai pindah tampian.
Robahna tempat matuh robah adat jeung kabiasaan.
403
Tamplok batokeun.
Berehan teuing nepi ka urang mah susah.
404
Gede gunung pananggeuhan.
Boga ahli atawa kawawuhan anu beunghar atawa jadi gegeden, dina urang aya karerepet atawa butuh ku pitulung, eta jalma bisa nulungan ka urang ku kabeungharan atawa kakawasaan.
405
Gusti Alloh tara nanggeuy dibongkokna.
Gusti Alloh tara nangtayungan ka mahlukna anu salah atawa boga dosa ka papada kawula.
336
Aya jalan komo meuntas
Aya pilantaraneun atawa pijalaneun pikeun ngalaksanakeun atawa ngabulkeun kahayang.
337
Peureum kadeuleu beunta karasa.
Inget bae, teu bisa poho. Boasana mah lain kana barang tapi ka jelema anu dipikancinta.
338
Ti peuting kapalingan ti beurang kasayaban.
Sababaraha kali karurugian atawa karoroncodan.
339
Sabobot sapihanean.
Sauyunan, sapapait samamanis sabagja sacilaka.
340
Gindi pikir belang bayah.
Boga pikiran goreng ka papada kawula.
341
Pipilih meunang nu leuwih koteplak meunang nu pecak
Milih kalawan taliti naker, kulantaran hayang meunang nu pang alusna, tapi temahna meunang nu panggorengna.
342
Neukteuk curuk dina pingping.
Ngadakwakeun nu lian, tapi nu ngadakwakeunana meula susah, sabab milu katarik kana perkara, milu adu hareupan jeung hakim.
343
Pinter aling laing bodo
Pinter tapi embung kanyahoan ku batur, kusabab eta nyeta nyeta anu bodo.
344
Mipit teu amit ngala teu menta.
Maling boga batur.
345
Miceun batok meunang coet.
Miceun nu goreng kulantaran hayang meunang anu alus, tapi tungtungna meunang nu goreng deui bae.
346
Nya picung nya hulu maung
Nu nanya jeung nu ngajawab teu sapagodos, pananya jeung jawaban pasalia, henteu nyambung.
347
Puasa manggih lebaran
Anu saumur umur miskin tuluy dina hiji waktu papanggih jeung kamuliaan, atawa manggih rejeki anu gede.
348
Pupulur memeh mantun
Menta ganjaran memeh aya jasa atawa menta buruhan memeh prak digawe.
349
Saluhur luhur punduk tara ngaliwatan hulu.
Sapinter pinterna murid pangartina moal ngaluhuran guru.
350
Mupugkeun tai kanjut.
Ngetrukeun pangaboga dina waktuna nyunatan atawa ngawinkeun anak anu kacida dipikameumeutna.
351
Puraga tamba kadengda.
Migawe hiji pagawean henteu jeung enya enya. Henteu ngandung maksud supaya hade hasilna ieu mah pada ulah dipaido bae.
352
Nyieun pucuk ti girang.
Neangan pilantaraneun pasea, parebut bebeneran.
353
Hapa hapa ge ranggeuyan.
Enya ari miskin tea mah, ngan lumayan da ari salaki mah boga.