Apa arti sila ketuhanan yg maha esa

"Kuhanan yang Maha Esa" alam sla prama brar ka sbaga bangsa Inonsa harus mngaku aanya Tuhan yang mncpakan smsa bsra snya.

D Inonsa, masyarakanya harus punya kprcayaan rhaap Tuhan an masng-masng agama yang anu.

Aa nam agama yang aku Inonsa, yau Islam, Krsn Prosan, Krsn Kaolk, Hnu, Buha, an Konghucu.

• Makna Sla k 3 Pancasla Prsauan Inonsa an Pnrapan Dalam Khupan Shar-har

D alam sla prama Pancasla mncakup nla-nla agama unuk mngaur hubungan ngara an agama.

Nla-nla yang aa alam pancasla juga nggak bolh brnangan ngan ajaran masng-masng agama.

Sla prama ar Pancasla Dasar Ngara NKRI aalah Kahuan Yang Maha Esa. Kalma paa sla prama n ak lan mnggunakan slah alam bahasa Sanskra aaupun bahasa Pal. Banyak anara ka yang salah paham mngarkan makna ar sla prama n. Bak ar skolah asar sampa skolah mnngah umum ka ajarkan bahwa ar ar Kahuan Yang Maha Esa aalah Tuhan Yang Sau, aau Tuhan yang jumlahnya sau. Jka ka mmbahasnya alam bahasa Sanskra aaupun Pal, Kahuan Yang Maha Esa bukanlah Tuhan yang brmakna sau.

Kuhanan brasal ar kaa uhan yang br mbuhan brupa awalan k- an akhran –an. Pnggunaan awalan k- an akhran –an paa suau kaa apa mrubah makna ar kaa u an mmbnuk makna baru. Pnambahan awalan k- an akhran –anapa mmbr makna prubahan mnja anara lan: mngalam hal….sfa-sfa…

Kaa kuhanan yang basal ar kaa uhan yang br mbuhan k- an –an brmakna sfa-sfa uhan. Dngan kaa lan kuhanan brar sfa-sfa uhan aau sfa-sfa yang brhubungan ngan uhan.

Kaa Maha brasal ar bahasa Sanskra aau Pal yang bsa brar mula aau bsar( bukan alam pngran bnuk). Kaa Maha bukan brar sanga. Kaa “sa” juga brasal ar bahasa Sanskra aau Pal. Kaa “sa” bukan brar sau aau unggal alam jumlah. Kaa “sa” brasal ar kaa “a” yang lbh mngacu paa pngran kbraaan yang mulak aau mngacu paa kaa “n” (hs- Inggrs). Sangkan kaa “sau” alam pngran jumlah alam bahasa Sanskra  aau bahasa Pal aalah kaa “ka”. Jka yang maksu alam sla prama aalah jumlah Tuhan yang sau, maka kaa yang sharusnya gunakan aalah “ka” bukan kaa “sa”.

Dar pnjlasan yang sampakan aas apa ksmpulan bahwa ar ar Kahuan Yang Maha Esa bukanlah brar Tuhan Yang Hanya Sau, bukan mngacu paa suau nvual yang ka sbu Tuhan Yang jumlahnya sau. Tap ssungguhnya Kahuan Yang Maha Esa

brar  Sfa-sfa Luhur aau Mula Tuhan yang mulak harus aa. Ja yang kankan paa sla prama ar Pancasla n aalah sfa-sfa luhur aau mula, bukan Tuhannya.

B.     Makna sla Kuhanan Yang Maha Esa

Makna sla n aalah

1)      Prcaya an aqwa kpaa Tuhan Yang Maha Esa ssua ngan agama an kprcayaannya masng-masng mnuru asar kmanusaan yang al an braab.

2)      Horma an mnghorma sra bkrjasama anara pmluk agama an pnganu-pnganu kprcayaan yang brba-ba shngga rbna krukunan hup.

3)      Salng mnghorma kbbasan mnjalankan baah ssua ngan agama an kprcayaan masng-masng

4)      Tak mmaksakan suau agama aau kprcayaannya kpaa orang lan.

5)      Frasa Kahuan Yang Maha Esa bukan brar warga Inonsa harus mmlk agama monos namun frasa n mnkankank-saan alam bragama.

6)      Mnganung makna aanya Causa Prma (sbab prama) yau Tuhan Yang Maha Esa.

7)      Mnjamn pnuuk unuk mmluk agama masng-masng an brbaah mnuru agamanya.

8)      Ngara mmbr faslas bag umbuh kmbangnya agama an an man warga ngara an maor kka rja konflk agama.

9)      Brolrans alam bragama, alam hal n olrans kankan alam brbaah mnuru agama masng-masng.

Manusa sbaga makhluk yang aa una n spr halnya makhluk lan cpakan olh pncpaannya. Pncpa u aalah Causa Prma yang mmpunya hubungan ngan yang cpakannya. Manusa sbaga makhluk yang cpa wajb mnjalankan prnah Tuhan an mnjauh laranganNya. Dalam konks brngara, maka alam masyaraka yang brasarkan Pancasla, ngan snrnya jamn kbbasan mmluk agama masng-masng. Shubungan ngan agama u prnah ar Tuhan an mrupakan ssuau yang harus laksanakan olh manusa sbaga makhluk yang cpakan olh Tuhan, maka unuk mnjamn kbbasan rsbu alam alam Pancasla spr ka alam skarang n ak aa pmaksaan bragama, aau orang mmluk agama alam suasana yang bbas, yang manr. Olh karna u alam masyaraka Pancasla ngan snrnya agama jamn brkmbang an umbuh subur an konskunsnya wajbkan aanya olrans bragama.

Jka lk scara hsors, mmang pmahaman kkuaan yang aa luar r manusa an luar alam yang aa n aau aanya ssuau yang brsfa akora ( aas / luar yang kora) an yang ransn (yang mngaas sgala ssuau) suah paham olh bangsa Inonsa sjak ahulu. Sjak zaman nnk moyang suah knal paham anmsm, namsm, sampa paham polhsm. Kkuaan n rus saja brkmbang una sampa masuknya agama-agama Hnu, Buha, Islam, Nasran k Inonsa, shngga ksaaran akan monohsm masyaraka Inonsa smakn kua. Olh karna u palah jka rumusan sla prama Pancasla aalah Kahuan Yang Maha Esa

Kbraaan Tuhan aklah sbabkan olh kbraaban arpaa makhluk hup an sapapun, sangkan sbalknya kbraaan ar makhluk an sapapun jusru sbabkan olh aanya khnak Tuhan. Karna u Tuhan aalah Prma Causa yau sbaga pnybab prama an uama aas mbulnya sbab-sbab yang lan. Dngan mkan Kahuan Yang Maha Esa mnganung makna aanya kyaknan rhaap Tuhan Yang Maha Esa Tunggal, yang mncpakan alam smsa bsra snya. Dan anara makhluk cpaan Tuhan Yang Maha Esa yang brkaan ngan sla n aalah manusa. Sbaga Maha Pncpa, kkuasaan Tuhan aklah rbaas, sangkan slanNya aalah rbaas.

Ngara Inonsa rkan aas lanasan moral luhur, yau brasarkan Kahuan Yang Maha Esa yang sbaga konskunsnya, maka ngara mnjamn kpaa warga ngara an pnuuknya unuk mmluk an unuk brbaah ssua ngan agama an kprcayaannya, spr pngrannya rkanung alam:

1. Pmbukaan UUD 1945 alna kga, yang anara lan brbuny:

“Aas brka rahma Allah Yang Maha Kuasa….” ar buny kalma n mmbukkan bahwa ngara Inonsa bukan ngara agama, yau ngara yang rkan aas lanasan agama rnu, mlankan sbaga ngara yang rkan aas lanasan Pancasla aau ngara Pancasla.

2. Pasal 29 UUD 1945

(1)   Ngara brasarkan aas Kuhanan Yang Maha Esa

(2)   Ngara mnjamn kmrkaan ap-ap pnuuk unuk mmluk agamanya masng-masng  an unuk brbaah mnuru agamanya an kprcayaannya

Olh karna u alam ngara Inonsa ak bolh aa prnangan alam hal Kuhanan Yang Maha Esa, an skap aau prbuaan yang an rhaap Kuhanan Yang Maha Esa, an agama. Sangkan sbalknya ngan paham Kuhanan Yang Maha Esa n hnaknya wujukan krukunan hup bragama, khupan yang pnuh olrans alam baas-baas yang znkan olh aau mnuru unuan agama masng-masng, agar rwuju knraman an ksjukan alam khupan bragama .

Unuk snanasa mmlhara an mwujukan 3 mol hup yang mlpu:

    Krukunan hup anar uma sagamaKrukunan hup anar uma bragamaKrukunan hup anar uma bragama an Pmrnah

Tr krukunan hup rsbu mrupakan salah sau fakor prka ksauan bangsa.

D alam mmaham sla 1 Kuhanan Yang Maha Esa, hnaknya para pmuka agama snanasa brpran pan alam mnganjurkan kpaa pmluk agama masng-masng unuk mnaa norma-norma khupan bragama yang anunya.

Sla k 1 Kuhanan Yang Maha Esa n mnja sumbr uama nla-nla khupan bangsa Inonsa, yang mnjwa an mnasar sra mmbmbng prwujuan an Sla II sampa ngan Sla V.

C. Pokok-pokok Yang Trkanung Dalam Sla Kuhanan Yang Maha Esa

1. Prnyaaan pngakuan bangsa Inonsa paa aanya an kkuasaan Tuhan Yang Maha Esa. Prnyaaan n ak saja apa rbaca alam Pmbukaan UUD 1945 mana prumusan Pancasla u rapa ap jabarkan lag alam ubuh UUD 1945 u snr pasal 29 aya 1, yang brbuny sbaga brku :

“ Ngara brasarkan aas Kuhanan Yang Maha Esa ”

Aanya prnyaaan pngakuan asar Kuhanan Yang Maha Esa scara yurs consuonal n, mwajbkan pmrnah/apara Ngara unuk mmlhara bu pkr kmanusaan  yang luhur an mmgang guh ca-ca moral rakya yang luhur.

Dngan mkan asar n mrupakan kunc ar kbrhaslan bangsa Inonsa unuk mnuju paa apa yang bnarm bak an al. Dasar n mrupakan pngka morl bag pmrnah alam mnylnggarakan ugas-ugas Ngara, spr mmajukan ksjahraan umum an mncraskan khupan bangsa, an ku mlaksanakan krban una yang brasarkan kmrkaan, pramaan aba an kalan socal.

2. Ngara mnjamn kmrkaan ap pnuuk unuk brbaa

mnuru agama an kprcayaannya (pasal 29 aya 2 UUD 1945).

Jamnan kmrkaan bragama yang scara yurs consuonal n mmbawa konskuns pmrnah sbaga brku:

      Pmrnah wajb mmbr orongan an ksmpaan rhaap khupan kagamaan yang sha.Pmrnah mmbr prlnungan an jamnan bag usaha-usaha pnybaran agama, bak pnybaran agama alam ar kwalaf maupun kwanaf.Pmrnah mlarang aanya paksaan mmluk/mnnggalkan suau agama.Pmrnah mlarang kbbasan unuk ak mmlh agama.

Pngakuan rhaap Tuhan Yang Maha Esa, khupan bragama bangsa Inonsa ak bsa psahkan ngan sla-sla yang lan. Olh karna u khupan bragama harus apa mmbawa prsauan an ksauan bangsa, harus apa mwujukan nla-nla kmanusaan yang al an braap, harus apa mnyhakan prumbuhan mokras, shngga mmbawa sluruh rakya Inonsa mnuju rwujunya kalan an kmakmuran lahr an ban. Dalam hal n brar bahwa sla prama mmbr pancaran kagamaan, mmbr bmbngan paa plaksanaan sla-sla yang lan.

3. Sbaga sarana unuk mwujukan ksauan an prsauan bangsa, maka asas kbbasan mmlu agama n harus ku ngan asas olrans anar pmluk agama, salng mngharga an mnghorma anara pmluk agama yang sau ngan pmluk agama yang lan alam mnjalankan baah mnuru agama mrka masng-masng.

4. Khupan bragama ak bsa psahkan sama skal ar khupan unaw/kmasyarakaan. Dua-uanya mrupakan sau sysm sbagamana saunya jwa an raga alam khupan manusa. Agama sbaga ala unuk mngaur khupan una, shngga apa mncapa khupan akhra yang bak. Khupan bragama ak bas lpas ar pmbangunan masyaraka u snr, bangsa an Ngara m rwujunya kalan an kmakmuran marl maupun sprual bag rakya Inonsa. Smakn kua kyaknan alam agama, smakn bsar ksaaran anggungjawabnya kpaa Tuhan bangsa an Ngara, smakn bsar pula kmungknan rwujunya ksjahraan, kmakmuran an kalan bag bangsa u snr.

D. Pngamalan Sla Kuhanan Yang Maha Esa

    Ka prcaya an aqwa kpaa Tuhan Yang Maha Esa mnuru agama an kprcayaan masng-masng.Ka mlaksanakan kprcayaan an kaqwaan kpaa Tuhan Yang Maha Esa u mnuru asar kmanusaan yang al an braap.Ka harus mmbna aanya salng mnghorma anar pmluk agama an pnganu kprcayaan kpaa Tuhan Yang Maha Esa.Ka harus mmbna aanya salng krjasama an olrans anara ssam pmluk agama an pnganu kprcayaan kpaa Tuhan Yang Maha Esa.Ka mngaku bahwa hubungan manusa ngan Tuhan Yang Maha Esa sbaga hak prba yang palng hakk.Ka mngaku ap warga Ngara bbas mnjalankan baah ssua ngan agama an kprcayaan masng-masng.Ka ak mmaksakan agama an kprcayaan ka kpaa orang lan.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

DAFTAR PUSTAKA

Iskanar,kk.1997.Pancasla.Yogyakara: Yayasan Pnrb FKIS-IKIP

Iss.1980.Poman Pnghayaan an Pngamalan Pancasla(Ekaprasya Pancakarsa).Yogyakara: IKIP Yogyakara

Rukya, kk.2008.Pnkan Pancasla. Yogyakara: UNY Prss

hp://www.facbook.com/opc.php?u=104604209740&opc=8690, akss har Rabu, 13 Okobr 2010 pukul 12.17 WIB

hp://graha.suns-blog.unp.ac./2009/06/12/makna-sls-pancasla/, akss har Rabu, 13 Okobr 2010 pukul 12.18 WIB